30 czerwca w Instytucie Teatralnym odbył się uroczysty finał 31. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej. W finale konkursu rywalizowało ze sobą 14 najciekawszych wystawień polskiego dramatu współczesnego z sezonu 2024/2025.
fot. mat. Instytutu Teatralnego
Finałowe spektakle zostały wybrane spośród 111 podlegających ocenie. Wśród finalistów znalazły się tytuły z 8 miast: Bielska-Białej, Kielc, Olsztyna, Opola, Słupska, Szczecina, Tarnowa i Warszawy.
Jury w składzie: Agata Biziuk (przewodnicząca), Martyna Kander, Sebastian Majewski, Marcelina Obarska i Agnieszka Wolny-Hamkało zdecydowało się przyznać 10 nagród i 2 wyróżnienia o łącznej wartości 145 tysięcy złotych.
Jako jury tegorocznej edycji Konkursu pragniemy serdecznie podziękować za ten zaszczyt i zaufanie, jakim nas obdarzono. Wybór spektakli z finałowej czternastki był dla nas nie tylko trudnym, ale i niezwykle inspirującym wyzwaniem. Praca nad werdyktem była aktem uważnego wsłuchiwania się w różnorodne głosy teatru – głosy często odmienne, niepokojące, czasem sprzeczne, ale zawsze intrygujące.
Nagrody dla najlepszych spektakli
Grand Prix 31. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (w wysokości 50 tys. zł) zdobyli twórcy i wykonawcy spektaklu „Orfeusz” z TR Warszawa: Jacek Beler, Jan Dravnel, Mateusz Górski, Natalia Kalita, Anna Smolar, Tomasz Śpiewak, Justyna Wasilewska, Julia Wyszyńska, Anna Met, Natalia Sakowicz, Magdalena Gajdzica, Małgorzata Penkalla, Rafał Paradowski, Olga Ryl-Krystianowska, Katarzyna Gawryś, Tymoteusz Sarosiek, Wojciech Sobolewski, Monika Tuniewicz, Magda Igielska.
Indywidualną nagrodę za reżyserię spektaklu otrzymała Anna Smolar, a nagrodę aktorską za rolę w tym samym tytule zdobyła Justyna Wasilewska.
Pierwsza nagroda została przyznana twórcom spektaklu „Na borg” z Nowego Teatru im. Witkacego w Słupsku: Marcie Streker, Maciejowi Omylakowi, Katarzynie Leks, Maciejowi Zakrzewskiemu i Klaudii Kasperskiej.
Nagrodę otrzymał także zespół aktorski w składzie: Bożena Borek, Igor Chmielnik, Krzysztof Kluzik, Jowita Kropiewnicka, Ewa Pająk, Piotr Sobera, Katarzyna Węglicka. Wyróżnienie za udział w spektaklu zostało przyznane zespołowi ludowemu „Klęcinianki” z Główczyc (Annie Pączkowskiej i Grażynie Pałuckiej) oraz Kole Gospodyń Wiejskich Stowięcino (Beacie Szkodzińskiej, Elżbiecie Wejer i Ewie Piepce).
Nagrodzony został również spektakl „Hotel ZNP” w reż. Kuby Kowalskiego z Teatru Nowego im. Kazimierza Dejmka w Łodzi: Maks Mac zdobył nagrodę za scenografię i kostiumy, aktorka Paulina Walendziak za rolę Belci, a za stworzenie warstwy muzycznej nagrodzeni zostali Olo Walicki (muzyka) i Antoni Włosowicz (improwizacje muzyczne).
Kuba Golla zdobył nagrodę za role w spektaklach „Baśń o wężowym sercu” w reż. Marcina Libera z Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach i „Człowiek jaki jest, każdy widzi” w reż. Katarzyny Minkowskiej z Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach oraz Nowego Teatru w Warszawie (koprodukcja).
Nagrodę im. Jana Świderskiego, ufundowaną przez Zarząd Sekcji Teatrów Dramatycznych Związku Artystów Scen Polskich, przyznano Lucii Svobodovej-Vranie, reżyserce spektaklu „Zmień się” z Olsztyńskiego Teatru Lalek.
Jury konkursu przyznało także wyróżnienie dla Michała Dobruckiego za scenografię do spektaklu „Dom niespokojnej starości” w reż. Michała Buszewicza z Teatru Współczesnego w Szczecinie.
Teatr nigdy nie był i nie będzie dziedziną obiektywną. Dlatego nasz werdykt traktujemy jako próbę wskazania tych realizacji, które – spośród spektakli wyselekcjonowanych przez komisję – najmocniej podjęły dialog i zarezonowały z pytaniem: czym jest dziś dla nas sztuka współczesna w teatrze? Jakie znaczenie ma dla dzisiejszego widza i do czego jest w stanie go zaprosić. Chcemy zwrócić szczególną uwagę na wartość artystycznego poszukiwania, wrażliwości, odwagę myślenia i ideowej integralności oraz gotowość do ryzyka – powiedzieli członkowie i członkinie Jury.
Nagrody i wyróżnienia dramaturgiczne
Finałowe spektakle wybierała Komisja Artystyczna w składzie: Adam Karol Drozdowski, Dominik Gac, Kamila Łapicka, Eryk Maciejowski, Anna Pajęcka, Jacek Sieradzki (przewodniczący) i Wiktoria Wojas. Komisja uhonorowała łącznie 14 dramaturgów i dramaturżek.
Nagrody za najlepsze teksty dopuszczone do Konkursu otrzymali:
– Bartosz Cwaliński i Stanisław Chludziński za tekst „Miło cię było zobaczyć”,
– Julia Holewińska za tekst „Anioły w Warszawie”,
– Małgorzata Maciejewska za dramat „Na borg” i za adaptację powieści Izabeli Tadry „Hotel ZNP”,
– Artur Pałyga za teksty: „Każdego dnia jest mi żal” i „Zupełnie inne Święta”,
– Anna Wakulik za tekst „Biedermannowie”.
Komisja Artystyczna przyznała aż 9 wyróżnień dla autorek i autorów tekstów. Twórcami najciekawszych adaptacji tekstów niedramatycznych okazali się Szymon Adamczak za adaptację tekstu Macieja Jakubowiaka „Hanka. Opowieść o awansie” do spektaklu „Skok wzwyż” oraz Tomasz Walesiak za adaptację tekstu Marzeny Matuszak „Człowiek jaki jest, każdy widzi”. Tadeusz Pyrczak i Julia Nowak, autorzy tekstu „Australia”, zostali z kolei wyróżnieni za najciekawszy debiut w sezonie 2024/2025. Za najciekawsze teksty dla młodego widza Komisja uznała dramat Sandry Szwarc „28 dni z życia dziewczyny” oraz (dla jeszcze młodszej publiczności) tekst „Kreska” Honoraty Mierzejewskiej-Mikoszy. Przyznano także dwa równorzędne wyróżnienia za najciekawsze teksty stawiające pytania o przyszłość: dla Andrzeja Błażewicza i Mikity Iłinczyka za tekst „Pigmalion” oraz dla Piotra Fronia za tekst „ONO-1”. Doceniono także wszechstronność tematyczną i gatunkową Mariusza Gołosza (za teksty: „Faustyna. Falsyfikat”, „POV: masz 12 lat i prze****ne” i „Trina. Niech nie gaśnie nigdy”) oraz Darii Sobik („Bajtle”, „Mitologia. Nie-boginie”, „Zmęczone”).
Nagrody dla teatrów
Komisja Artystyczna wyróżniła nagrodami także trzy teatry: Olsztyński Teatr Lalek oraz Teatr Dramatyczny m. st. Warszawy im. Gustawa Holoubka zostały docenione dzięki istotnej obecności współczesnej dramaturgii i – szerzej – literatury polskiej w ich repertuarach w sezonie 2024/2025. Z kolei Fundacja Szafa Gra w Ornontowicach otrzymała nagrodę za łączenie tradycji lokalnej ze współczesną dramaturgią.
W świecie coraz bardziej podatnym na wpływ uproszczeń i polaryzacji – to właśnie teatr pozostaje przestrzenią, w której można zadawać trudne pytania i próbować formułować odpowiedzi, które nie zamykają, lecz otwierają – powiedziało Jury Konkursu. – Chcieliśmy dodać, że z głębokim niepokojem i smutkiem obserwujemy sytuację w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Zauważamy podważenie wyników konkursu na dyrektora Zdrojowego Teatru Animacji w Jeleniej Górze. Stanowczo protestujemy przeciwko politycznej manipulacji, która uderza w godność twórców, w autonomię teatru i w jego podstawową funkcję, jaką jest służba publiczna. Jako członkowie jury wierzymy, że prawda, odwaga i solidarność mają sens. A my – artyści mamy moc. I że to one – nie przemoc symboliczna i ekonomiczna ani interes polityczny – powinny kształtować przyszłość instytucji kultury.